1. Ümumi müddəalar
1.1. Bu təlimat Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2005-ci il 26 dekabr tarixli 341 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının Tarif (qiymət) Şurası haqqında Əsasnamə”nin 2.1.2-ci yarımbəndinə, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2015-ci il 3 iyun tarixli 209 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət qeydiyyatına alınmış dərman vasitələrinin qiymətlərinin tənzimlənməsi və həmin qiymətlərə nəzarətin həyata keçirilməsi Qaydası”nın 2.2-ci bəndinə uyğun olaraq hazırlanmışdır və dövlət qeydiyyatına alınmış dərman vasitələrinin bazis qiymətlərinin müəyyən edilməsi, topdan və pərakəndə satış qiymətlərinin hesablanması üsullarını müəyyən edir.
1.2. Bu təlimat “Dərman vasitələri haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 1.0.10-1.0.12-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş şəxslərə şamil edilir.
2. İstinad ölkələrinin və bazis qiymətlərin müəyyən edilməsi
2.1. Dərman vasitələrinin qiymətlərinin tənzimlənməsi bazis qiymətlər əsasında həyata keçirilir.
2.2. Bazis qiymətlərin müəyyən edilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Tarif (qiymət) Şurası (bundan sonra – Şura) tərəfindən hər il üçün müxtəlif ölkələrdən ən azı 5 istinad ölkəsi seçilir və təsdiq edilir. İstinad ölkələrinin siyahısına dəyişiklik 2 ay əvvəlcədən elan edilməklə həyata keçirilir.
2.3. İstinad ölkələri Türkiyə, Fransa, İtaliya, İspaniya, Portuqaliya, Yunanıstan, Polşa, Macarıstan, Bolqarıstan və Sloveniyadır.
2.4. Növbəti ilin istinad ölkələri cari ilin 31 oktyabr tarixinə qədər Şura tərəfindən elan edilir. Həmin tarixə qədər yeni ölkələr elan olunmadıqda, cari ilin istinad ölkələri sonrakı il üçün də eyni olaraq qalır.
2.5. Dərman vasitəsinin bazis qiyməti hər bir hala uyğun olaraq satışda olan dərman vasitələrinin qiymətləri əsasında aşağıdakı üsulla müəyyən edilir:
2.5.1. bir qayda olaraq hər bir istinad ölkəsində dərman vasitəsinin topdansatış əczaçılıq müəssisələrinə (bundan sonra – TƏM) əlavə dəyər vergisi (bundan sonra – ƏDV) çıxılmaqla ən aşağı rəsmi satış qiyməti;
2.5.2. dərman vasitəsi istinad ölkələrində rəsmi satışda olmadığı təqdirdə, istehsal, idxal edildiyi və ya farmasevtik forma aldığı ölkələrdə TƏM-ə ƏDV-siz ən aşağı rəsmi satış qiyməti;
2.5.3. istehsal, idxal edildiyi və ya farmasevtik forma aldığı ölkədə dərman vasitəsinin TƏM-ə rəsmi satış qiyməti istinad ölkələrindəki qiymətlərdən aşağı olduğu halda, həmin ölkədə TƏM-ə ƏDV-siz ən aşağı rəsmi satış qiyməti;
2.5.4. dərman vasitəsi istinad, istehsal, idxal edildiyi və ya farmasevtik forma aldığı ölkələrdə rəsmi satışda olmadığı təqdirdə, digər ölkələrdə TƏM-ə ƏDV-siz ən aşağı rəsmi satış qiyməti;
2.5.5. generiki mövcud olmayan orijinal dərman vasitəsinin rəsmi satışda olduğu ölkələr arasında TƏM-ə ƏDV-siz ən aşağı rəsmi satış qiyməti bazis qiymət kimi qəbul edilir.
2.6. Dərman vasitəsinin TƏM-ə rəsmi satış qiymətini müəyyən etmək mümkün olmadıqda, pərakəndə satış qiymətindən vergilər və qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş digər əlavələr çıxılmaqla TƏM-ə satış qiyməti müəyyən edilir.
2.7. Dərman vasitəsinin pərakəndə satış qiymətinin və əlavələrin təsdiqi mümkün olmadıqda, dərman vasitələrinin istehsalçıları və ya onların müvəkkil etdiyi şəxslər (bundan sonra – istehsalçılar) tərəfindən bu təlimatın tələblərinə uyğun təqdim edilən rəsmi sənədlər əlavə olunmaqla qiymət bəyannaməsində göstərilmiş TƏM-ə satış qiyməti əsas kimi qəbul edilir.
2.8. Orijinal və generik dərman vasitələri üçün bəyannamə formasına (bu təlimata 1 nömrəli və 2 nömrəli əlavələr) Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2015-ci il 3 iyun tarixli 209 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət qeydiyyatına alınmış dərman vasitələrinin qiymətlərinin tənzimlənməsi və həmin qiymətlərə nəzarətin həyata keçirilməsi Qaydası”nın 4.3-cü bəndində göstərilən sənədlər əlavə edilir.
2.9. Bazis qiymət üçün pul vahidi olaraq bəyannamədə ABŞ dollarından istifadə olunur. Pul vahidinin fərqli olduğu ölkələr üzrə qiymətlər isə qiymət bəyannaməsi verilən tarixə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının internet saytındakı rəsmi valyuta məzənnələrinə uyğun olaraq hesablanır. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən valyuta məzənnəsi müəyyən edilmədiyi halda, Avropa Mərkəzi Bankının və ya həmin ölkənin Mərkəzi Bankının rəsmi internet saytına istinad olunur.
2.10. Dərman vasitələrinin qiymət tənzimlənməsi və istinad ölkələrində bazis qiymətlərdəki dəyişikliklərə nəzarət edilməsi məqsədilə istifadə olunan informasiya mənbələrinin Şuranın Katibliyi (bundan sonra – Katiblik) tərəfindən monitorinqi aparılır.
3. Dərman vasitələrinin ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiymətləri üzrə yuxarı həddin müəyyən edilməsi
3.1. Dərman vasitəsinin bazis qiymətləri əsasında Şura tərəfindən istinad üçün müəyyən edilən tarixə milli valyutanın ABŞ dollarına olan rəsmi məzənnəsi, Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən təsbit edilən satış məzənnəsi üçün yuxarı hədd və nəzarət markasının qiyməti nəzərə alınmaqla ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti hesablanır.
3.2. Dərman vasitəsinin ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti hər bir hala uyğun olaraq aşağıdakı üsulla hesablanır:
3.2.1. dərman vasitəsi Avropa İttifaqına üzv ölkələrdə (bu təlimatın 3.2.2-ci yarımbəndində göstərilən ölkələr istisna olmaqla), Amerika Birləşmiş Ştatları, Kanada, Yaponiya, Avstraliya, İsrail, Norveç və Türkiyədə istehsal olunduğu təqdirdə, bu təlimatın 2.5.3-cü yarımbəndi nəzərə alınmadan:
3.2.1.1. bu təlimatın 2.5.1-ci yarımbəndinə uyğun olaraq müəyyən edilən ən aşağı beş bazis qiymətin ədədi ortasına, ikidən beşə qədər bazis qiymət müəyyən edildiyi halda həmin bazis qiymətlərin ədədi ortasına, yalnız bir bazis qiymət müəyyən edildiyi halda isə həmin bazis qiymətin 1,1 əmsalı ilə hasilinə nəzarət markasının qiyməti əlavə olunmaqla;
3.2.1.2. bu təlimatın 2.5.2-ci, 2.5.4-cü və ya 2.5.5-ci yarımbəndlərinə uyğun olaraq müəyyən edilən bazis qiymətə nəzarət markasının qiyməti əlavə olunmaqla ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti hesablanır.
3.2.2. dərman vasitəsi Almaniya, Avstriya, Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Krallığı, Belçika və İsveçrədə istehsal olunduğu təqdirdə:
3.2.2.1. həmin beş ölkənin istehsalı olan dərman vasitəsinin bu təlimatın 2.5.1-2.5.5-ci yarımbəndlərinə uyğun olaraq müəyyən edilən ən aşağı bazis qiymətinə nəzarət markasının qiyməti əlavə olunmaqla;
3.2.2.2. bazis qiymət istehsalçı tərəfindən qiymət bəyannaməsində bu təlimatın 3.2.2.1-ci yarımbəndinə uyğun olaraq göstərilmədiyi halda, bu təlimatın 2.5.3-cü yarımbəndi nəzərə alınmadan:
3.2.2.2.1. bu təlimatın 2.5.1-ci yarımbəndinə uyğun olaraq müəyyən edilən bazis qiymətlərin ədədi ortasına, ikidən beşə qədər bazis qiymət müəyyən edildiyi halda həmin bazis qiymətlərin ədədi ortasının 1,1 əmsalı ilə hasilinə, yalnız bir bazis qiymət müəyyən edildiyi halda isə həmin bazis qiymətin 1,2 əmsalı ilə hasilinə nəzarət markasının qiyməti əlavə olunmaqla;
3.2.2.2.2. bu təlimatın 2.5.2-ci, 2.5.4-cü və ya 2.5.5-ci yarımbəndlərinə uyğun olaraq müəyyən edilən bazis qiymətə nəzarət markasının qiyməti əlavə olunmaqla ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti hesablanır.
3.2.3. dərman vasitəsi bu təlimatın 3.2.1-ci və 3.2.2-ci yarımbəndlərində göstərilməyən ölkələrdə istehsal olunduğu təqdirdə bu təlimatın 2.5.1-2.5.5-ci yarımbəndlərinə uyğun olaraq müəyyən edilən ən aşağı bazis qiymətinə nəzarət markasının qiyməti əlavə olunmaqla ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti hesablanır.
3.3. Qiyməti ilk dəfə tənzimlənən dərman vasitəsinin bu təlimatın 3.2-ci bəndinə uyğun olaraq hesablanmış ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti əsasında müəyyən edilən pərakəndə satış qiyməti həmin ölkə qrupları üzrə (bu təlimatın 3.2.1-ci və 3.2.2-ci yarımbəndlərində göstərilməyən ölkələrə münasibətdə isə həmin ölkədə) istehsal olunan müvafiq dərman vasitəsinin mövcud ölkədaxili orta pərakəndə satış qiymətindən yuxarı olduğu təqdirdə mövcud orta pərakəndə satış qiymətindən ƏDV və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2015-ci il 3 iyun tarixli 209 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət qeydiyyatına alınmış dərman vasitələrinin qiymətlərinin tənzimlənməsi və həmin qiymətlərə nəzarətin həyata keçirilməsi Qaydası”nın 3.4-cü bəndinin cədvəl hissəsində nəzərdə tutulan müvafiq əlavələr çıxılmaqla ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti hesablanır. Ekvivalent dərman vasitəsi üçün ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti hesablanarkən qablaşdırmadakı vahid miqdarı az olan digər ekvivalent dərman vasitələrinin ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiymətləri nəzərə alınır.
3.4. Ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti bu təlimatın 3.3-cü bəndinə uyğun olaraq hesablandığı təqdirdə, 3.2.3-cü yarımbənddə nəzərdə tutulan ölkələrdə istehsal olunan dərman vasitəsinin ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti 3.2.1-ci yarımbənddə göstərilən ölkələrdə istehsal olunan dərman vasitəsinin ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiymətinin 90 faizindən, öz növbəsində 3.2.1-ci yarımbənddə göstərilən ölkələrdə istehsal olunan dərman vasitəsinin ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti də 3.2.2-ci yarımbənddə göstərilən ölkələrdə istehsal olunan dərman vasitəsinin ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiymətinin 90 faizindən yuxarı olmamaq şərti ilə müəyyən edilir.
3.5. İstinad ölkələrində dərman vasitəsinin orijinalı rəsmi satışda mövcuddursa, generik dərman vasitəsinin bazis qiyməti orijinalı üçün müəyyən edilən bazis qiymətin 80 faizindən yuxarı olduqda, ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti orijinal dərman vasitəsinin bazis qiymətinin 80 faizi əsasında (nəzarət markasının qiyməti əlavə olunmaqla) hesablanır. İstinad ölkələrində dərman vasitəsinin orijinalı rəsmi satışda olmadığı təqdirdə dərman vasitəsinin orijinalı və generiki üçün bu təlimata uyğun olaraq eyni səviyyədə bazis qiymət müəyyən edilir.
3.6. Qablaşdırma formasına görə istifadəsi yalnız tibb müəssisələri üçün nəzərdə tutulmuş dərman vasitəsinin bazis qiyməti eyni qablaşdırmalı dərman vasitəsinin qiyməti əsasında müəyyən edilir. Qablaşdırma forması eyni olan dərman vasitəsi satışda olmadıqda, həmin dərman vasitəsinin satışda olan digər qablaşdırma formaları arasından dərman vahidinin qiyməti ən aşağı olanı seçilir və bazis qiymət onun vahidinin qiymətinin qablaşdırma miqdarına hasili ilə müəyyən edilir. Həmin dərman vasitəsinin ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti bazis qiymətin 90 faizi əsasında (nəzarət markasının qiyməti əlavə olunmaqla) hesablanır.
3.7. İstehsalçı bu təlimatın 3.2-3.5-ci bəndlərinin tələblərinə uyğun olaraq hesablanan qiymətdən daha aşağı olan qiymətin təsdiqi üçün müraciət edə bilər.
4. Qiymətləri xüsusi şərtlərlə tənzimlənən dərman vasitələri
4.1. Əhalinin sağlamlığı baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edən və ölkədə istehsal edilməyən və ya idxalı səmərəli olmayan aşağıdakı dərman vasitələri üçün Şura tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyindən həmin dərman vasitəsi barədə müvafiq rəy alınmaqla bu təlimatın 3.2-3.5-ci bəndlərinin tələblərinə uyğun olaraq hesablanan qiymətdən daha yuxarı ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti müəyyən edilə bilər. Həmin dərman vasitələrinin qiymətlərinə Şura tərəfindən hər ilin sonuncu rübündə yenidən baxılır:
4.1.1. ölkədə dövlət qeydiyyatına alınmış generiki mövcud olmayan orijinal dərman vasitələri;
4.1.2. ölkədə dövlət qeydiyyatına alınmış orijinalı və ya digər generiki mövcud olmayan dərman vasitələri;
4.1.3. etibarlı təchizatın təmin edilməsi məqsədilə müəyyən ekvivalent və ya oxşar dərman vasitələri.
4.2. “Həkim resepti olmadan buraxılan dərman vasitələrinin siyahısı”na daxil edilmiş dərman vasitəsi üçün ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti (dərman vasitəsi istinad ölkələrində rəsmi satışda olduğu təqdirdə) bazis qiymətə 10 faiz və nəzarət markasının qiyməti əlavə olunmaqla hesablanır.
5. Dərman vasitələrinin qiymətlərinin hesablanması
5.1. Təsiredici maddəsi (maddələri), farmasevtik forması və vahid xam maddəsinin miqdarı (dozası) eyni olan – ekvivalent dərman vasitəsi üçün qablaşdırmadakı vahid miqdar nəzərə alınmaqla TƏM-ə ən aşağı rəsmi satış qiyməti bazis qiymət olaraq qəbul edilir.
5.2. Təsiredici maddəsi (maddələri) və farmasevtik forması eyni, vahid xam maddəsinin miqdarı (dozası) fərqli olan – oxşar dərman vasitəsi üçün xam maddə miqdarı nəzərə alınmaqla TƏM-ə ən aşağı rəsmi satış qiyməti bazis qiymət olaraq qəbul edilir.
5.3. Bazis qiymət bu təlimatın tələblərinə və aşağıdakı cədvəldə göstərilən nümunələrə uyğun olaraq istinad edilən ölkədə dərman vasitəsinin TƏM-ə rəsmi satış qiyməti əsasında müəyyən edilir:
5.4. Dərman vasitəsinin ölkədaxili TƏM-ə şərti satış qiyməti bu təlimatın tələblərinə uyğun olaraq dərman vasitəsinin bazis qiyməti əsasında müəyyən edilir.
5.5. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2015-ci il 3 iyun tarixli 209 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət qeydiyyatına alınmış dərman vasitələrinin qiymətlərinin tənzimlənməsi və həmin qiymətlərə nəzarətin həyata keçirilməsi Qaydası”nın 3.4-cü bəndinin cədvəl hissəsində nəzərdə tutulan müvafiq əlavələr tətbiq edilməklə, dərman vasitəsinin aptek təşkilatına topdan və aptek təşkilatı tərəfindən pərakəndə satış qiymətləri müəyyən edilir.
5.6. Dərman vasitəsinin topdan və pərakəndə satış qiymətləri Microsoft Excel proqramında aşağıdakı cədvəldə göstərilən funksiyalardan istifadə etməklə hesablanır:
5.7. Dərman vasitəsinin hər hansı bir forması üçün istehsalçının müraciəti əsasında daha aşağı qiymət təsdiq edilə bilər. Bu halda aşağı qiymət istehsalçının müraciəti olmadan həmin dərman vasitəsinin digər formalarına tətbiq olunmur.
5.8. İstinad ölkələrində, habelə istehsal və idxal edildiyi və ya farmasevtik forma aldığı ölkələrdə satışda olmadığı üçün digər ölkələr üzrə məlumatlar əsasında qiyməti tənzimlənmiş dərman vasitəsi sonradan həmin ölkələrdə bazis qiymətdən daha aşağı TƏM-ə satış qiyməti ilə satışa çıxarılarsa bu hal istehsalçı tərəfindən bildirilir və bazis qiymət yenidən müəyyən edilir. Bu hal təlimatın 2.10-cu bəndinə uyğun olaraq, Katiblik tərəfindən aparılan monitorinq zamanı aşkarlanarsa yeni qiymət bəyannaməsi tələb edilməklə bazis qiymət yenidən müəyyən edilir.
5.9. Orijinal dərman vasitəsi dünyada ilk dəfə Azərbaycanda qeydiyyatdan keçirsə, auditor tərəfindən təsdiq edilmiş maliyyə sənədləri, ekspert rəyi əsasında farmakoiqtisadi məlumatlar və həmin dərman vasitəsinin təyinat aldığı xəstəliklərdə mövcud müalicə metodlarının xərci qiymət tənzimlənməsində nəzərə alınır.
5.10. Dərman vasitələrinin qiymətlərinin tənzimlənməsi məqsədilə Şura tərəfindən elan verilir. İstehsalçılar tərəfindən qiymət tənzimlənməsi üçün Şuranın elanda müəyyən etdiyi müddət ərzində müraciət edilmədiyi təqdirdə istinad ölkələri, habelə açıq informasiya mənbələri olan ölkələr üzrə məlumatlar əsasında araşdırma aparılmaqla bazis qiymət müəyyən edilərək qiymət tənzimlənməsi həyata keçirilir.
5.11. Qiyməti tənzimlənmiş dərman vasitəsinin qiymətinin artırılması ilə bağlı istehsalçı tərəfindən müraciət olunduqda, Katiblik tərəfindən istinad ölkələri, habelə açıq informasiya mənbələri olan digər ölkələr üzrə məlumatlar əsasında həmin müraciətin əsaslı olub-olmadığı araşdırılır.